Συνέντευξη -Θεόδωρος Δεύτος

   

 Ήταν σχεδόν δυο χρόνια πριν, όταν κλήθηκα να προλογίσω το νέο τότε βιβλίο του Θοδωρή Δεύτου, «Είμαι Πολίτισσα, τζάνουμ!», σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Σάμου και πλαισιώθηκε από τη χορωδία της Ένωσης Μικρασιατών Σάμου. Προηγήθηκε μάλιστα μια συνέντευξη με τον συγγραφέα. Είχα την τύχη και τη χαρά λοιπόν να γνωρίσω από κοντά τον αξιόλογο αυτό συγγραφέα και άνθρωπο και να συνομιλήσω μαζί του όχι μόνο για τα βιβλία του αλλά και για θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος. Θυμάμαι ότι η εκδήλωση ήταν φορτισμένη συγκινησιακά, λόγω του θέματος του μυθιστορήματος. Μιλούσε για την Κωνσταντινούπολη, τους Έλληνες, τους διωγμούς… Δεν έλειψαν τα δάκρυα αλλά ούτε και τα χαμόγελα.

   Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο μυθιστόρημα του κ. Δεύτου «Το πέρασμα αντίκρυ», από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος κι ήταν μια καλή ευκαιρία για να τα ξαναπούμε λιγάκι. Ακολουθεί η συνέντευξή του.                              

Ερ: Μετά από μια επιτυχημένη συγγραφική πορεία με βιβλία που αναφέρονται στις αλησμόνητες πατρίδες και μεγάλα ιστορικά γεγονότα, όπως για την Σμύρνη, την Κύπρο, την Κωνσταντινούπολη, τον Πόντο, ήρθε και η σειρά της Βορείου Ηπείρου που είναι και η πατρίδα σας, όπως μου είχατε πει και στην πρώτη μας συνέντευξη. Γιατί αργήσατε τόσο πολύ να έρθει αυτό το βιβλίο;

Απ: Όπως ήδη αναφέρατε εγώ έχω καταγωγή από την Β. Ήπειρο. Ο πατέρας μου έφυγε δεκαπέντε χρονών από το χωριό του, την Πολύτσανη του Πωγωνίου,  και συνάντησε τον αδελφό του μετά από σαράντα χρόνια, το 1985. Μεγάλωσα λοιπόν σε μια οικογένεια που το μόνο της πρόβλημα και έννοια, ήταν τι κάνει η υπόλοιπη οικογένεια από την άλλη μεριά των συνόρων. Συνεπώς κουβαλούσα ένα φορτίο πολύ μεγάλο σε επίπεδο συναισθηματικό το οποίο δεν με άφηνε να γράψω για την δική μου αλησμόνητη πατρίδα. Αυτός λοιπόν ήταν ο βασικός λόγος, τα συναισθήματα που με κρατούσαν δέσμιο, με πλημμύριζαν και δεν με άφηναν να εκφραστώ. Ευτυχώς κάποια στιγμή ξεπέρασα αυτό το εμπόδιο.

Ερ: Αν και στο βιβλίο περνάτε αρκετά μηνύματα, θα μπορούσε κάποιος να το χαρακτηρίσει ως ιστορικό - πολιτικό θρίλερ. Περιμένετε ίσως να αφυπνίσει κάποιες συνειδήσεις;

Απ: Ασφαλώς το βιβλίο είναι ένα ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό μυθιστόρημα, το οποίο στέλνει πολλαπλά μηνύματα στην ελληνική κοινωνία. Μια κοινωνία που έχει σχεδόν παντελή άγνοια για το τι σημαίνει Βόρειος Ήπειρος, αλλά και πώς πέρασαν οι 400.000 περίπου Έλληνες γηγενείς που ζούσαν εκεί, μέχρι που άνοιξαν τα σύνορα το 1991 και πλέον διακινούνται ελεύθερα. Μια άγνοια, για την οποία είναι υπεύθυνο αποκλειστικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Ναι, είμαι σίγουρος, ότι αυτοί που θα επιλέξουν να το διαβάσουν θα συγκλονιστούν και θα αναρωτηθούν, κι εγώ τι έκανα, πού ήμουν, γιατί με έχουν ρίξει οι πολιτικές ηγεσίες που κυβερνούν αυτό τον τόπο σε λήθαργο; Γιατί αφήσαμε τους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου μόνους και αβοήθητους; Δείτε τους Τούρκους πόσο πολύ ενδιαφέρονται για τις δικές τους μειονότητες! Είναι καιρός νομίζω να αφυπνιστούμε, δεν το νομίζετε κι εσείς;

Ερ: Πιστεύετε πως οι συγγραφείς, μέσα από τα έργα τους, θα πρέπει να εκφράζουν την άποψή τους για κοινωνικά ζητήματα;

Απ: Ασφαλώς, τι είναι οι συγγραφείς, άνθρωποι που ζούνε στη γυάλα; Που δεν έχουν συναισθήματα; Ή μήπως δεν πρέπει να εκφέρουμε άποψη, που είναι δυνατόν να δυσαρεστήσει κάποιους αναγνώστες; Απεναντίας, εγώ πιστεύω ότι οι πνευματικοί άνθρωποι από όποιο μετερίζι δρουν, θα πρέπει να είναι μπροστάρηδες, να δίνουν τον τόνο και να δείχνουν τον δρόμο. Εμένα με στενοχωρεί το γεγονός ότι ελάχιστοι είναι οι Πανεπιστημιακοί και Ακαδημαϊκοί που τοποθετούνται σε βαριά πολιτικά και εθνικά ζητήματα. Ασχολούνται με τα Ευρωπαϊκά προγράμματα και την καλοπέραση τους. Είναι ΛΑΘΟΣ στάση!

Ερ: Τα πρόσωπα της ιστορίας σας είναι όλα ήρωες, με την πραγματική σημασία της λέξης. Είναι πρόσωπα που δεν υποτάσσονται κι ας υπομένουν τα χίλια μύρια. Πώς αισθανόσασταν όταν γράφατε για όλα αυτά τα τραγικά συμβάντα που συνέβαιναν, δεδομένου ότι ένας συγγραφέας τη «ζει» την ιστορία που γράφει;

Απ: Πραγματικά ήρωες. Μόνο αν διαβάσει κάποιος αυτό το βιβλίο θα καταλάβει τι συνέβη στην Β. Ήπειρο. Πολλές φορές έγινα ένα μάτσο κουρέλια, πολλές φορές με πήραν τα κλάματα, πολλές φορές σφίχτηκε η καρδιά μου. Κι αυτό γιατί είχα συνομιλήσει με πολλούς ανθρώπους που είχαν κάνει στις πιο σκληρές φυλακές του Ενβέρ Χότζα και μου είχαν διηγηθεί πολύ σκληρά πράγματα, απαίσια βασανιστήρια, εικονικές εκτελέσεις, μερικά από τα οποία θα τα βρουν οι αναγνώστες και στο βιβλίο.

Ερ: Η μεταφορά ιστορικών γεγονότων στο χαρτί, απαιτεί μεγάλη μαεστρία. Εκεί παίζουν οι ισορροπίες, τόσο όσο να μην κουράσει τον αναγνώστη ένα φορτωμένο με ιστορικά στοιχεία βιβλίο. Πώς καταφέρνετε εσείς, μέσα από τα δικά σας αναγνώσματα, τα ιστορικά ταξίδια να τα γράφετε έτσι, ώστε να υπερτερεί το συναίσθημα;

Απ: Είναι αλήθεια ότι αυτά τα βιβλία απαιτούν πολύ καλή μελέτη της ιστορίας, ώστε να καταλήξεις σε ένα σωστό ιστορικό πλαίσιο και πάνω σε αυτό να κεντήσεις το μύθο σου. Εγώ προσωπικά φροντίζω να κρατώ τα σημαντικότερα στοιχεία ιστορίας και να μην κουράζω τους αναγνώστες μου με πολλές λεπτομέρειες, τις οποίες στο τέλος της ημέρας δεν θα θυμάται ο κουρασμένος πλέον αναγνώστης. Κρατώ τα απαραίτητα, γιατί γράφουμε μυθιστόρημα κι όχι ένα ιστορικό βιβλίο. Τόσα όσα χρειάζεται, λοιπόν, ιστορικά στοιχεία, τόσα όσα είναι απαραίτητα στον αναγνώστη, για να «μπει» στην ιστορία που πραγματεύεται το βιβλίο!

Ερ: Έτυχε το νέο σας βιβλίο να κυκλοφορήσει την ίδια στιγμή που ένα τραγικό συμβάν συνέβη στην ελληνική μειονότητα της Αλβανίας και το οποίο ταλάνισε όχι μόνο τους Βορειοηπειρώτες αλλά κι όλους τους Έλληνες. Θα μπορούσατε να μας πείτε την άποψή σας, αλλά και τι θεωρείτε αξιομνημόνευτο πάνω στο βορειοηπειρωτικό θέμα;

Απ: Το πιο σημαντικό και το πλέον τερατώδες για μένα, είναι ότι το πολιτικό σύστημα της χώρας, και δεν μιλώ για κόμματα, έκρυψε αυτό το μείζον εθνικό θέμα κάτω από το χαλί επί εξήντα χρόνια τώρα. Και ήρθε το περιστατικό του άτυχου Κωνσταντίνου Κατσίφα  για να αφυπνίσει την Ελληνική κοινωνία, η οποία όπως σας είπα πολύ λίγα γνωρίζει για το Βορειοηπειρωτικό και τους Έλληνες που ζουν ακόμη εκεί. Ακόμα πιο σημαντικό όμως ίσως είναι το ότι αυτοί οι άνθρωποι, παρά το γεγονός πως έμειναν εκεί αποκλεισμένοι επί πέντε αιώνες, κατάφεραν να διατηρήσουν στο ακέραιο την εθνική τους ταυτότητα, τη γλώσσα και τα θρησκευτικά τους πιστεύω.  Αυτό είναι εντυπωσιακό!!!

 Ερ: Ένα από τα σημεία που με άγγιξαν έντονα στο βιβλίο ήταν το: "...μάζευε σιωπές για να ξεσπάσει σε κραυγή!", όπου αναφέρεστε στον πρωταγωνιστή, Οδυσσέα Νταϊκο. Έχω την αίσθηση ότι κι εσείς μαζεύατε σιωπές για πολύ καιρό. Ποια είναι η δικιά σας κραυγή, λοιπόν, που βγάλατε μέσα από αυτό το βιβλίο και θα θέλατε να την ακούσουν κι οι αναγνώστες του;

Απ: Θέλω να πω στον κάθε Έλληνα και στην κάθε Ελληνίδα ότι, πέρα από την καλοπέραση και τον ευδαιμονισμό μας, υπάρχουν και άλλες υπέρτατες αξίες, με πρώτη την πατρίδα, την σημαία, την ιστορία και τις παραδόσεις του έθνους των Ελλήνων! Ας δώσουμε μεγαλύτερη σημασία σε αυτά, οι καιροί που περνάμε είναι πονηροί.

Ερ: Πόσο ταυτίζεστε με τον πρωταγωνιστή μας, τον Οδυσσέα Νταϊκο;

Απ: Ταυτίζομαι σε μεγάλο βαθμό. Έτσι θα αισθανόμουν κι εγώ, νομίζω, αν βρισκόμουν στην θέση του. Ίσως υποσυνείδητα να είμαι εγώ ο Οδυσσέας.

Ερ: Θα ήθελα να ρωτήσω πολλά ακόμη, γιατί πραγματικά η συζήτηση μαζί σας έχει πολύ ενδιαφέρον, όμως για να μην κουράσω άλλο ούτε εσάς αλλά ούτε και τους αναγνώστες, θα αρκεστώ σε μια ευχή για το νέο έτος!

Απ: Θέλω να ευχηθώ σε όλους να έχουν υγεία και για την δόλια την πατρίδα να καταφέρει να ορθοποδήσει κάποτε, να βγει από τον φαύλο κύκλο της εξάρτησης και της πολιτικής και οικονομικής υποδούλωσης. Καλή χρονιά στους αναγνώστες σας και εσάς, σας ευχαριστώ θερμά για την ευκαιρία της επικοινωνίας αυτής με τους ακρίτες μας.                                                           (Δημοσιευμένο στο Σαμιακόν Βήμα)